Cimochy – wydma paraboliczna

Cimochy – wydma paraboliczna

Geneza doliny Narwi swoje początki ma w okresie zlodowacenia Warty (zlodowacenie środkowopolskie), czyli ponad 130 tys. lat temu, kiedy to w wyniku rozpadu pokrywy lodowej na izolowane bryły oraz ich wytapianie się powstały rozległe obniżenia, a w ich otoczeniu wzgórza i pagórki kemowe. Utwory zlodowacenia Warty w strefie przydolinnej Narwi zostały silnie zniszczone na skutek działalności erozyjnej Pranarwi, zbierającej wody z licznych i dużych niecek wytopiskowych, za pośrednictwem dolin wód roztopowych, wykorzystanych obecnie przez prawe dopływy Narwi. Osady lodowcowe przetrwały miejscami w postaci tzw. ostańców erozyjnych. Najciekawszy z nich — Góra Kuraszewo, tworzy malowniczą wyspę w dolinie rzeki, dwa kilometry na wschód od miejscowości Narew. W okresie zlodowacenia Wisły uformowała się szeroka dolina Narwi, wykorzystująca obniżenia powstałe w wyniku odprowadzania wód roztopowych, pochodzących z degradacji brył martwego lodu. Powstały wtedy tarasy nadzalewowe Narwi. Ich wysokość bezwzględna w stosunku do rzeki wynosi 5,0–7,0 m. Wiek osadów tarasów został potwierdzony badaniami metodą radiowęglową (rozpadu izotopu węgla C14) próbek namułów organicznych, które pobrano z trzech różnych, odległych od siebie otworów, z głębokości 3,2–3,3 m. Wiek ten określono w przedziale od 19 220 do 21 100 lat BP (before present).

W okresie panowania klimatu peryglacjalnego, gdy pokrywa roślinna była bardzo uboga lub zanikała całkowicie w warunkach pustyni arktycznej, rozwijały się procesy eoliczne, które doprowadziły do powstania równin piasków eolicznych oraz licznych pagórków wydmowych, wydm parabolicznych i wałów wydmowych. Są one często spotykane w dolinie Narwi na tarasach nadzalewowych, przyczyniły się też do zachowania fragmentów tych tarasów w obrębie holoceńskiej doliny Narwi. Sposób wykształcenia wydm wskazuje, że rozwijały się one przy dominacji wiatrów zachodnich, przy czym kierunek ten modyfikowany był elementami reliefu, np. obniżeniami dolin rzecznych i wysokimi wzgórzami. W obrębie pól eolicznych najczęściej kształtowały się wydmy paraboliczne, rzadziej wały wydmowe. Największe formy tego rodzaju osiągają 10 m wysokości. Jedną z takich form jest wydma tuż przy zjeździe do Cimochów z drogi asfaltowej prowadzącej do Rybaków. Jest to tak zwana wydma ustabilizowana. Proces jej przewiewania został powstrzymany w wyniku wykształcenia się w tym miejscu zbiorowisk roślinnych. Zbiorowiska leśne tej części Puszczy Ladzkiej, to głównie ubogie bory sosnowe, pokrywające tu prawie w całości poziom tarasów nadzalewowych.

 

Niniejsza publikacja powstała przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020. Za treść tej publikacji wyłączną odpowiedzialność ponosi Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia i w żadnym wypadku nie może być traktowana jako odzwierciedlenie poglądów Unii Europejskiej, IZ lub Wspólnego Sekretariatu Programu ENI CBC Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020

Współfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030